در طول تاریخ، آلمان در زمینه ابداع ایده‌های نو، نه فقط در فناوری، بلکه در حوزه‌های مختلف دیگر نیز، عملکرد ممتازی داشته است. از «سیستم امنیت ملی» بیسمارک گرفته تا پروسه انتقال انرژی، آلمان به شکل‌های متنوعی نوآورانه عمل کرده است. با این حال، تنها اخیراً دولت به ایده نوآوری اجتماعی توجه ویژه‌ای نشان داده است. این توجه در راهبرد ملی «فناوری پیشرفته» که در حال حاضر شامل دید گسترده‌تری از مفهوم نوآوری است، به خوبی نمایان شده است.
ساخت آلمان
آلمان، یکی از بزرگترین و توانمندترین کشورهای اروپاست. این کشور در تولید و صادرات محصولات متمایز، به ویژه در زمینه فناوری و صنعت شهرت دارد. در گذشته، تمرکز آلمان به طور اصلی بر ابداع فناوری‌های جدید بوده است. اما در زمان حاضر، آن‌ها تلاش می‌کنند تا یک برنامه بزرگتر را اجرا کنند که شامل همکاری بین ادارات مختلف دولتی است تا ایده‌های نو را به واقعیت تبدیل کنند. این طرح صرفا بر فناوری متمرکز نیست؛ بلکه شامل ایجاد تغییرات مثبت در جامعه است که آن را نوآوری اجتماعی نامیده‌اند.
آلمان به خاطر مهندسی با کیفیت و محصولات صنعتی برجسته‌اش شناخته می‌شود و آنقدر در این زمینه اعتبار دارد که برچسب «ساخت آلمان» درج شده روی وسایل مختلف، فورا گواهی از کیفیت خوب محصول می‌دهد. به این ترتیب، مدت‌هاست که آلمانی‌ها به عنوان پیشروی صنعت اروپا شهرت دارند؛ علاوه بر دستاورد‌های صنعتی، آلمان تاریخچه‌ای از ابداعات اجتماعی نیز در کارنامه خود دارد، مانند مفهوم مهد کودک و سیستم امنیت ملی بیسمارک که بر سیستم رفاه آلمان تأثیر زیادی گذاشت. شرکت‌هایی چون کروپ نیز نقش مهمی را با ارائه مزایای اجتماعی به کارکنان خود ایفا کرده‌اند.
در دوره‌های اخیر، آلمان با معرفی ایده‌های نوآورانه‌ای چون سیستم دوگانه آموزش حرفه‌ای و Energiewende (انتقال انرژی) نشان داده است که نه تنها در تولید محصولات ماهر، بلکه در یافتن راه‌های جدید برای بهبود جامعه نیز با پیشتاز است.
یافتن راه‌های جدید برای بهبود امور
در آلمان، سیاست‌های پشتیبانی از فناوری‌های جدید با اقداماتی همچون ایجاد پارک‌های علمی، همکاری‌های بین دانشگاه‌ها و صنایع، و حمایت از رشد استارتاپ‌ها از طریق برنامه‌های تحقیقاتی، عملکرد بسیار موفقی داشته است. با این حال، تمرکز بیشتر بر فناوری بوده و به بهبودهای اجتماعی کمتر توجه شده است. برخی از افراد معتقدند که نوآوری باید شامل تغییرات و تضادهای اجتماعی نیز شود.
در سال 1989، ولفگانگ زاپف اصطلاح «نوآوری اجتماعی» را مجدداً معرفی کرد و آن را به عنوان راه‌های جدیدی برای دست‌یابی به اهداف، به خصوص در سازمان‌ها، قوانین و زندگی معرفی کرد. این نوآوری‌های اجتماعی می‌توانند جامعه را تغییر دهند و مسائل را بهتر از روش‌های قدیمی حل کنند.
در دهه اخیر، علاقه به نوآوری اجتماعی افزایش یافته و به عنوان بخشی اساسی از تغییرات جامعه شناخته شده است. با این حال، هنوز به یک تصویر روشن از نقش نوآوری اجتماعی در تغییرات بزرگ جامعه نرسیده‌ایم. برخی از متخصصان تأکید دارند که باید تفکرها را به‌روز کرده و از ایده‌های قدیمی درباره هماهنگی فناوری و جامعه گذشت.
این علاقه به نوآوری اجتماعی همچنین در مطالعات دولتی ظاهر شده، که مسائل مختلفی از جمله فعالیت‌های منطقه‌ای، راهکارهای موثر برای حمایت دولت و پشتیبانی از سرمایه‌گذاری‌ها و کسب و کارهایی که تأثیر مثبتی بر جامعه دارند، را پوشش می‌دهند.
نیروی محرک جامعه مدنی
در ابتدا، افراد عادی و گروه‌های کوچک محلی اصلی‌ترین محرک‌ها پشت بحران مجدد گفتگوی عمومی بودند. این افراد و شبکه‌ها از حمایت مالی از سوی نهادهایی چون آشوکا یا بنیاد شواب بهره‌مند بودند.
با گذر زمان، ساختارها و سیستم‌های حمایتی رسمی‌تر مانند هاب‌ها و مراکز کارآفرینی اجتماعی ظاهر شدند. گروه‌های جامعه مدنی بیشتر در فعالیت‌هایی که به ایجاد تغییر اجتماعی مثبت هدف داشتند، دخیل شدند. شبکه‌ها شکل گرفتند و رویدادهایی چون «جلسه دیدار با آینده» که از سال 2007 برگزار می‌شود، توجه عموم را جلب کرد.
در سال 2014، یک گروه از شرکاء از جامعه مدنی، کسب و کار، دولت و دانشگاه، اعلامیه «نوآوری اجتماعی برای آلمان» را منتشر کردند. با این حال، با وجود اینکه هنوز امکان بهبود از طریق یکپارچگی مسئولیت اجتماعی در فعالیت‌های اصلی کسب و کار وجود دارد، یک نظرسنجی اخیر از 600 شرکت بزرگ آلمانی (با بیش از 250 کارمند) نشان می‌دهد که هم کسب و کارها و هم گروه‌های جامعه مدنی به تعامل با چالش‌هایی همچون تغییر جمعیتی، دیجیتالی سازی و عدم تساوی اجتماعی متعهد هستند.
نوآوری اجتماعی به عنوان بخشی از استراتژی فناوری پیشرفته
آلمان در زمینه ابداع فناوری‌های جدید به عنوان یک کشور پیشرو عمل می‌کند. اما زمانی که به نوآوری‌های اجتماعی می‌پردازیم، عملکرد آلمان به اندازه دیگر کشورهای اروپایی قوی نمی‌باشد. رویکرد سنتی به نوآوری اجتماعی در آلمان به عنوان یک راه‌حل محدود و غیر واضح شناخته می‌شود.
برای حل این مسئله، آلمان در سال 2014 استراتژی جدیدی به نام “استراتژی فناوری پیشرفته”(HTS) معرفی کرد. این استراتژی بر تحقیق و نوآوری تمرکز دارد و به خصوص به نوآوری اجتماعی توجه دارد. هدف از این استراتژی، جلب مشارکت بیشتر مردم در شکل‌دهی به سیاست‌های نوآوری و تشویق به همکاری بین دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و جامعه است.
در سال 2015، یک همایش بین‌المللی برگزار شد که در آن صدراعظم آنگلا مرکل و کارشناسان جهانی در مورد اینکه چگونه نوآوری‌ها می‌توانند زندگی مردم را بهبود بخشند، گفتگو کردند. این بحث شامل نقش سیاست‌ها، شرکت‌ها، دانشگاه‌ها و عموم مردم در ایجاد راهکارهای موثر بود. در سال 2016، یک کنفرانس با حمایت وزارت آموزش و پژوهش آلمان این گفتگو را ادامه داد و یک سکو فراهم کرد تا فعالیت‌های نوآوری اجتماعی اتصال یابند و ایده‌های نوآورانه مورد بحث قرار گیرند.
سخن آخر
در سال‌های اخیر، توجه مردم به نوآوری اجتماعی، به ویژه در آلمان، به شدت افزایش یافته است. انتظار می‌رود که نقش نوآوری اجتماعی در آینده اقتصاد و جامعه آلمان، به خصوص با تغییرات دیجیتالی مداوم، بسیار حیاتی باشد. انتقال به اقتصاد دیجیتالی‌تر، که به عنوان «صنعت 4.0» نیز شناخته می‌شود، این اهمیت را دو چندان کرده است که چگونگی همکاری بین نوآوری‌های اجتماعی و فناوری چگونه است. به عبارت دیگر، فناوری‌های جدید می‌توانند در گسترش نوآوری‌های اجتماعی نقش مهمی ایفا کنند و به همین دلیل، نوآوری‌های اجتماعی می‌توانند فناوری‌های جدید را بهبود بخشند. در واقع، آن‌ها مانند شرکائی هستند که می‌توانند توان یکدیگر را بهبود بخشند.
بدون دیدگاه