ایتالیا با مشکلات اقتصادی و اجتماعی مستمر روبرو است و مقابله با این مشکلات، برای این کشور هر روز دشوارتر می‌شود. از سوی دیگر، افراد در تلاش هستند تا با راه‌حل‌های مختلف خود به حل این مسائل بپردازند که کمی برای آینده ایتالیا امیدوارکننده است. با این حال، برای اینکه این راه‌حل‌ها تأثیر چشمگیری داشته باشند، نیاز به حمایت بهتر از سوی دولت و یک رویکرد منظم‌تر که همه را درگیر کند، احساس می‌شود.
ایتالیا، علی‌رغم اینکه یکی از ثروتمندترین کشورها به حساب می‌اید، با چالش‌های زیادی روبرو است. مواردی چون رشد جمعیت سالمند، افزایش بیماری‌های مزمن و کمبود شغل، دشواری‌های فراوانی را ایجاد کرده‌اند. نسبت به سایر کشورهای اروپایی، ایتالیا بیشتر با چنین مسائل اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کند. حدود یک سوم جوانان این کشور، در رده سنی 20 تا 34 سال، یا بیکار هستند یا در مدرسه یا دوره‌های آموزشی شرکت نمی‌کنند. بیش از 4.5 میلیون نفر در وضعیت فقر قرار دارند و این آمار از سال 2005 به شدت افزایش یافته است. اعتماد مردم به یکدیگر کاهش یافته و مشارکت در امور سیاسی نیز کمتر شده است.
به این ترتیب، ایتالیا فورا به ایده‌های خلاقانه جدیدی جهت حل این مسائل نیاز دارد. نوآوری اجتماعی می‌تواند با جمع‌آوری بهترین ایده‌ها و استعدادها از جامعه، شراکت‌ها و روش‌های نوینی برای حل مشکلات ایجاد کند. همچنین، می‌تواند از فناوری‌های دیجیتال برای بهبود وضعیت استفاده نماید. در کل، ایتالیا نیاز به راه‌حل‌های خلاقانه و جدید برای مسائل خود دارد و نوآوری اجتماعی می‌تواند با یکپارچه‌سازی جامعه و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، این راه‌حل‌ها را تامین کند.
برنامه نوآوری اجتماعی در ایتالیا
در ایتالیا، از سال 2012، مردم به شیوه‌های جدید و خلاقانه برای حل مسائل اجتماعی توجه کردند. دولت نیز یک گروه ویژه تشکیل داد تا به برنامه‌ریزی در این زمینه بپردازد و این افکار را عملی کند؛ آن را برنامه نوآوری اجتماعی ایتالیا نامیدند. در سال 2013، دولت از افراد خواست تا ایده‌هایی را در رابطه با پروژه‌های شهرهای هوشمند و نوآوری اجتماعی ارائه دهند. آنها همچنین می‌خواستند فضاهایی ایجاد کنند که نوآوری اجتماعی در آنها ممکن باشد و آنها را «خوشه‌های نوآوری اجتماعی» نامیدند. همزمان با این اقدامات، یک گروه دیگر متمرکز بر کارآفرینی اجتماعی و نوآوری توسط وزارت کار و امور اجتماعی در ایتالیا تشکیل شد.
با وجود این تلاش‌ها، برنامه مشخصی برای حمایت از نوآوری اجتماعی در طولانی‌مدت در ایتالیا مشخص نشده است. با این حال، در سطح محلی در این کشور، تعداد بیشتری از افراد به نوآوری اجتماعی علاقه‌مند شده‌اند. همچنین، برخی گروه‌ها و شبکه‌ها، از جمله مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌های استارت‌آپ‌ها نیز در این زمینه فعالیت می‌کنند. البته بنیادهای خصوصی نیز به تأمین مالی پروژه‌های نوآوری اجتماعی در ایتالیا کمک می‌کنند. یک نمونه از این تلاش‌ها گروه Italia Camp است و حتی بنیاد بریتانیایی NESTA نیز در حال راه‌اندازی یک شعبه در ایتالیا است. افزون بر تمام این موارد، مراکز تحقیقاتی و گروه‌های مشاوره نیز در این زمینه مشغول به فعالیت هستند.
ایده‌های خلاقانه برای تحولات مثبت در ساختارهای اجتماعی
اگرچه ایتالیا برنامه ملی قوی برای ایجاد تغییرات مثبت در جامعه ندارد، اما همچنان شاهد شکل‌گیری ایده‌های نو و خلاقانه در این کشور هستیم. این افکار و ایده‌ها از منابع مختلفی نظیر دولت، کسب و کارها و سازمان‌های غیرانتفاعی به وجود می‌آیند. این ایده‌ها غالبا در جاهایی ظاهر می‌شوند که شرایط مناسب فراهم است و یا در نقاطی که قوانینی وجود دارد که آزمودن ایده‌های جدید را در یک حوزه خاص تشویق می‌کند. به این ترتیب، فضایی برای آزمایش، درک اینکه چه چیزی مؤثر است، و گسترش بهترین ایده‌ها ایجاد می‌شود.
به عنوان مثال، پروژه تحقیقاتی با نام SI DRIVE به بررسی بخش‌های خاصی از سیاست پرداخت و نتیجه گرفت که داشتن سیاست‌های دولتی مناسب بسیار حیاتی است تا ایده‌های خوب به نتیجه مطلوب رسیده و دوام داشته باشند. یا مثلا در زمینه بهداشت، ما زمانی شاهد موفقیت بوده‌ایم که خدمات جدید منطبق بر تغییرات سیاست‌های بهداشت عمل کرده‌اند؛ مانند تمرکز بیشتر بر مراقبت در خانه. همچنین استفاده از تکنولوژی‌هایی نظیر ابزارهای سلامت الکترونیکی، با دیجیتال‌سازی حوزه بهداشت عمومی، نوآوری اجتماعی را بهبود بخشیده است.
در موارد دیگر نیز، ایتالیا، برای کمک به مهاجران ایده‌های جذابی دارد. یکی از این ایده‌ها ارتباط پناهندگان با جوامع محلی است. گروه‌های غیرانتفاعی و مقامات محلی، خانواده‌ها را در میزبانی پناهندگان در خانه‌های خود یاری می‌کنند و آنها را در تبدیل شدن به بخشی از جوامع محلی حمایت می‌کنند. این اقدام با برنامه مهاجرت دولت هماهنگ بوده و هزینه‌های زندگی پناهندگان را تحت پوشش قرار می‌دهد؛ از طرف دیگر نیز خدمات اساسی مانند بهداشت و مسائل حقوقی مهم را برای آنها فراهم می‌کند.
در حوزه انرژی، ایتالیا سیاست‌هایی دارد که تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر را توسط جوامع محلی را تشویق می‌کند. این سیاست‌ها منجر به ایجاد جوامع انرژی محلی شده است؛ به گونه‌ای که افراد انرژی مورد نیاز خودشان را همزمان تولید و مصرف می‌کنند. چنین سیاست‌هایی جرقه‌ای در زمینه نوآوری اجتماعی در ایتالیا آشکار کرده است.
مدیریت هوشمندانه منابع در مسیر نوآوری در ایتالیا
با توجه به مواردی که پیش‌تر به آنها اشاره کردیم، ایتالیا پتانسیل بالایی برای ابتکار ایده‌های نو و خلاق دارد. در این کشور، افراد خلاق و کسب‌وکارهای فراوانی وجود دارند؛ از این رو، دانش و تخصص زیادی در ایتالیا نهفته است. با این‌حال، چالش‌هایی نیز وجود دارد. یکی از مسائل مهم، عدم هماهنگی بین اجزا و افراد مختلف است که به‌سختی با یکدیگر همکاری می‌کنند و هدف و برنامه مشترکی را دنبال نمی‌کنند. این مشکلات، به تدریج مورد توجه قرار گرفته و برخی مناطق نظیر میلان، سعی در ایجاد محیطی دارند که نوآوری در آن محیط رشد یابد.
چالش دیگر مربوط به مسئله مالی است. منابع مالی، به‌ویژه از سوی دولت، هر روز کمتر و کمتر در دسترس است. این کمبود منابع مالی به نوعی می‌تواند مزیتی باشد زیرا افراد را مجبور می‌کند تا ایده‌های نو پیشنهاد دهند و از منابع موجود به شکل‌های هوشمندانه‌تری استفاده کنند. با این حال، از سوی دیگر، منابع مالی همچنان ضرورتی است تا این راهکارهای نوآورانه بتوانند توسعه پیدا کنند. در حال حاضر، بسیاری از نوآوری‌ها، به‌ویژه در بخش‌های عمومی و خصوصی، یا باید خودشان منابع مالی تأمین کنند یا به سمت کشورهای همسایه بروند. اگرچه در ایتالیا قانونی برای جمع‌آوری سرمایه از مردم موجود است، اما مدل‌های دیگر مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری تأثیرگذار، به تازگی در حال ظهور هستند و هنوز به‌طور کامل توسعه نیافته‌اند.
بررسی چالش‌ها و ظهور شرکت‌های نوپا در حل مسائل اجتماعی
ایجاد نوآوری اجتماعی به معنای پیشنهاد ایده‌ها یا راه‌حل‌های نو و خلاقه‌ای است که تأثیر مثبتی بر جامعه داشته باشند. این نوآوری‌ها می‌توانند محصولات یا خدماتی باشند که هدف آنها ایجاد تغییرات مفید در بازار هدف است. به خاطر داشته باشید برای این که راه‌حل‌های نوآوری اجتماعی موفق باشند و در طول زمان باقی بمانند، باید به سود آن نیز فکر کنید.
در ایتالیا که اکثر شرکت‌ها کوچک یا متوسط هستند، هنوز همه با مفهوم نوآوری اجتماعی آشنا نیستند. از این رو، شرکت‌های بزرگ‌تر، به ویژه در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) خود، بیشتر درگیر نوآوری اجتماعی هستند. به همین دلیل در ایتالیا، شاهد ظهور شرکت‌های نوپا هستیم (کسب و کارهای نو با ایده‌های اصلی برای حل مسائل اجتماعی). اگرچه از این شرکت‌های نوپا در ایتالیا حمایت می‌شود، اما تنها تعداد اندکی از آنها توانسته‌اند در بازار موفق عمل کنند. شایان ذکر است، همان طور که در بخش‌های قبلی در مورد آن صحبت کردیم، اغلب ایده‌های موفق در ایتالیا به نوعی با فناوری مرتبط هستند؛ برای مثال زمینه‌های حمل و نقل یا بهداشت الکترونیک.
نقش تغییرات اجتماعی در آینده ایتالیا
در ایتالیا، تعداد رو به افزایشی از افراد به ایده‌های خلاقانه برای حل مسائل اجتماعی می‌پردازند و این امر نشان از آگاهی افراد نسبت به ضرورت ارزیابی تأثیر این ایده‌ها در آینده ایتالیا دارد. تا به حال، توجه زیادی به این مسئله نشده بود و همین برای گروه‌های فعال در زمینه کمک به جامعه مشکل‌ساز بوده است؛ زیرا آنها نمی‌توانستند تاثیر مثبت نوآوری اجتماعی را اثبات کنند. به علاوه، بدون شواهد، تشخیص ایده‌های جدیدی که واقعاً به حل مسائل اجتماعی کمک می‌کنند و اینکه چقدر موفقیت آمیز هستند، نیز دشوار است.
به این ترتیب، اخیراً تغییرات مثبتی در این زمینه رخ داده است؛ مردم بیشتر و بیشتر به ارزیابی و اندازه‌گیری تأثیر این ابتکارات اجتماعی پرداخته و سازمان‌های دولتی نیز به این موضوع توجه کرده‌اند. این تغییر می‌تواند به پذیرش بیشتر نوآوری اجتماعی در ایتالیا کمک کرده و راه‌حل‌های موفق و ترویج یادگیری مداوم را ارتقا بخشد.
علاوه بر این، گروه‌ها و مکان‌هایی چون فضاهای همکاری و آزمایشگاه‌های زنده در این فرآیند نقش حیاتی دارند؛ آنها با آزمودن ایده‌های نو، تشویق به همکاری و به اشتراک‌گذاری دانش بین گروه‌های مختلف، نوآوری و ابتکارات اجتماعی را پشتیبانی می‌کنند.
بدون دیدگاه